Posmrtni ostaci srpskog vladara koji počivaju u Ravanici
Projekat pomaže Opština Ćuprija, po Konkursu za sufinansiranje projekata u oblasti javnog interesa za 2021. godinu
Podigavši Ravanicu, knez Lazar Hrebeljanović verovatno nije ni slutio da će samo nekoliko godina kasnije u ovoj zadužbini počivati njegove mošti. Još manje je mogao da zna da će one putovati po mnogim krajevima Srbije, a jedno vreme će počivati i na mestu koje uopšte nije bilo u sastavu Moravske, ali ni današnje Srbije. Priča o Lazarevim moštima zapravo je priča o tragediji, istrajnosti i borbi srpskog naroda u vremenima koja su usledila nakon njegove smrti.
Posle pogibije u Kosovskom boju, knez Lazar je sahranjen u crkvi Vaznesenja u Prištini gde je njegovo telo počivalo godinu i po dana, pre nego što je 1390. preneseno u Ravanicu. Te godine izvršena je translacija moštiju i kanonizacija kneza Lazara, što je zapravo bila poslednja kanonizacija srpskih srednjevekovnih vladara.
Njegovo telo bilo je postavljeno u kamenom sarkofagu koji se nalazio u naosu crkve ispred ktitorske kompozicije.
Kada su se monasi Ravanice 1690. uputili u Sent Andreju kod Budima zajedno sa Arsenijem Čarnojevićem, poneli su i mošti Lazara, znajući da ih gotovo sigurno neće zateći ukoliko ih ostave na milost i nemilost turskim osvajačima. Pretpostavlja se da je u ovom periodu oštećen i sarkofag u kojem su se nalazile mošti, jer se o njemu danas ne zna ništa.
Nedugo nakon dolaska u Sent Andreju monasi obnavljaju stari manastir u Vrdniku kod Fruške gore, gde 1697. donose Lazareve mošti. Mošti su sve do 1757. godine počivale u ćivotu (kovčegu sveca) kojim su prenesene iz Sent Andreje u Vrdnik. Tada je Obrad Futožanin napravio drveni kovčeg prekriven zlatom u koji su prebačene mošti i u njemu su ostale do 1826, kada je izvesni Stanimirović darovao nov kovčeg, izrađen od čempresa.
Na ovom mestu, uz kratkotrajno premeštanje u Klenak koje je trajalo svega tri meseca (1848.) mošti su ostale sve do 1942. godine, kada se Mitropolit Josif zauzima za prenos mošti iz Vrdnika u Sabornu crkvu u Beogradu. Mošti je preneo tamo profesor Radoslav Grujić.
Na Svetom arhijerejskom saboru Srpske pravoslavne crkve, koji je održan 30. maja 1954. godine, doneta je odluka da se mošti Svetog kneza Lazara vrate u Ravanicu. Međutim, bilo je potrebno da prođe punih 35 godine da se to i dogodi. Tako je tek 1988. povodom proslave šestogodišnjice Boja na Kosovu otpočeto sa prenosom moštiju. Na sajtu manastira navodi se da je put trajao više od godinu dana, i da su mošti putovale preko Tuzle, Loznice, Osečine, Valjeva, Lazarevca, Aranđelovca, Topole, Kragujevca, Prištine, Kuršumlije, Prokuplja, Niša i Kruševca.
Devetog septembra 1989. Lazareve mošti položene su ponovo u njegovu zadužbinu i danas se tamo nalaze. Na svečanom dočeku prisustvovao je veliki broj visokih sveštenih lica, ali i ogroman broj vernika koji su konačno dočekali da se Sveti knez Lazar vrati na mesto iz kojeg nikada nije ni trebalo da odlazi.
O značaju moštiju kneza Lazara za srpski narod i identitet, kao i o važnosti da se vrate u Ravanicu, najpreciznije i najbolje je objasnio Branislav Vulović u svojoj knjizi pisanoj 1966. godine, pod nazivom „Ravanica, njeno mesto i njena uloga u sakralnoj arhitekturi Pomoravlja“
„Ime ktitora crkve, kneza Lazara, zapisano je krupnim slovima na stranicama srpske srednjovekovne istorije. Njegovu ličnost treba posmatrati dvojako: kao odličnog političara i vrednog državnika za života, i kao tragičnog junaka narodnog eposa posle smrti. Istorijski, to je bio energičan političar izrastao na dvoru cara Dušana, oštar, surov i neumoljiv u borbi na sređivanju unutrašnjih prilika u zemlji i istovremeno snažan duh na polju kulture. Posle tragične pogibije na Kosovu njegov lik u narodu prerasta u legendu i njegova sudbina postaje sinonim sudbine srpskog naroda. U narodnom predanju i u epskoj književnosti Lazar dobija lik mučenika gotovo najpopularnijeg srpskog srednjovekovnog vladara među narodnim masama.“