Manastir koji je u vreme najtežih turskih osvajanja bio duhovni centar ljudi koji su živeli na teritoriji Paraćina
Projekat pomaže Opštine Paraćin u cilju ostvarivanja javnog interesa u oblasti javnog informisanja u 2022. godini
Desetak kilometara istočno od Paraćina, na putu prema Zaječaru nalazi se selo Lešje, a u njemu, pod planinom Baba, jedan od najlepših manastira u Pomoravlju Manastir Pokrova Presvete Bogorodice. Ovaj biser pravoslavlja podignut je u 14. veku, ali nije poznata tačna godina. Ono što jeste poznato je da je on zadužbina župana Vukoslava, koji je bio vlastelin na dvoru Nemanjića.
Manastir je podignut na temeljima nekadašnje bogomolje i crkve koju su, prema nekim izvorima, podigli Nemanjići krajem 12. veka, a crkva, koja je posvećena Presvetoj Bogorodici nastajala je između 1355. i 1360. godine. Župan je ovaj manastir poklonio Hilandaru, ali je on već 1411. Godine vraćen njegovim sinovima, Držmanu i Crepu. Razlog što manastir nije dugo ostao u vlasništvu Hilandara je taj što je velika geografska udaljenost onemogućavala adekvatno održavanje.
Manastir u Lešju bio je duhovni u kulturni centar čitavog Pomoravlja, naročito u vreme Venedikta Crepovića, sina vojvode Crepa. U srednjem veku bio je dobro utvrđen, sa najmanje jednom kulom.
Ono što je veoma značajno za istoriju ovog manastira je da se u njegovoj blizini nalazila Mala Sveta Gora, poznatija kao Petruška oblast, sa vise od 20 manastira. Čitav ovaj kompleks se u pojedinim izvorima nazivao pustoši petruškoj i pustinjom lešijanskom, ali ne zbog prirode terena. Naime, u to vreme su mnogi pustinjaci i monasi Sinaiti boravili u okolini ovih manastira. Takođe, zabeleženo je da su upravo ovi učeni pustinjaci i monasi negovali pisanu kulturu koja je veoma uzdigla ugled i značaj manastira u Lešju. Jedan od njih je jeromonah Jovan, koji je poznat kao Sveti Jovan Lešjanski.
Moderna istorija Manastira Lešje
Kao i većina manastira tokom petstogodišnjeg ropstva pod Turcima, i ovaj je u nekom periodu opusteo, a neki autori čak tvrde da je i izgoreo gotovo do temelja. Poslednje njegovo pominjanje datira iz perioda tirskog popisa 1536, godine. Zbog toga se sve do 1923. godine, o manastiru u Lešju, ne zna gotovo ništa izuzev pomenutih podataka.
Ove godine su meštani Lešja, tačnije, izvesni Živan Marković i njegovi prijatelji, slučajno otkrili temelje prvobitne Bogorodičine crkve i na njima podigli malu crkvu od kamena.
Međutim, jek 2004. godine počinje ozbiljna obnova manastira tokom koje se u velikoj meri pazilo da nova zdanja što vise prate stari izgled srednjevekovnog manastira. U ovom period je na čelu ove svetinje bio čuveno Otac Jovan. Najpre je umesto Živanove crkve podignuta današnja crkva Pokrova Presvete Bogorodice, rađena Moravskim stilom, a zatim je obnovljena i Kula Orlovića Pavla u kojoj se nalazi zvonik sa 10 zvona.
Crkva je trolisna, sa pripratom, a građena je od sige, šupljikave sedimentne stene.
Posetiocima ovaj manastirski kompleks danas izgleda kao ruska bajka, ali je zapravo spoj različitih stilova pravoslavnog graditeljstva, uključujući ruski, rumunski, grčki i, naravno, srpski.
Specifičnosti manastirskog kompleksa
Riznica manastira nije velika ali se u njoj nalazi jedna čestica Časnog Krsta Gospodnjeg, deo moštiju jednog od svetih sevastijskih mučenika, nadbedrenik Svetog Jovana Lešjanskog…
Uz crkvu se nalaze konak i gostoprijemnica, a oko nje i česma i kaskadni bazeni. Inače, voda oko manastira je veoma lekovita sa izvornom temperaturom od 12 stepeni celzijusovih u kojoj se deca krste.
Postoji narodno verovanje da se u okolini manastira nalazi skriveno zakopano blago. Ovo je pravilo veliki problem monasima jer je veliki broj ljudi kopao okolinu kompleksa, što je Otac Jovan zabranio po svom dolasku na čelo ovo svetinje.
Ruševine manastira su proglašene za spomenik kulture od velikog značaja i nalaze se pod zaštitom Republike Srbije. Danas je ovo aktivan ženski manastir.
