Najznamenitija porodica u istoriji Paraćina
Projekat pomaže Opština Paraćin, po Konkursu za sufinansiranje projekata u oblasti javnog interesa za 2019. godinu
Porodica Lešjanin je jedna od najzančajnijih i najistaknutijih porodica u Paraćinu. Članovi ove porodice bili su znameniti ljudi kroz istoriju Srbije. U prethodna dva veka Lešjani su bili ministri, generali, pisari, namesnici…
Poreklo ove porodice može se pratiti u prošlost do izvesnog Deli-Jovana rođenog u Lešju kod Paraćina. Nije poznato kada je on tačno rođen i kada je preminuo, ali se zna da je dugo živeo u Austriji, do 1796. godine. Te godine se vratio u Srbiju i jedno vreme je živeo u selu Kušiljevo kod Požarevca u kojem je dobio i sina Stojana iste godine a nešto kasnije i Radovana. Zajedno sa Stojanom se borio na Deligradu 1813., nakon čega se vraća u Austriju.
Sojan je završio prava u Austriji i vratio se u Srbiju, u svoje selo Lešje. On je bio dugo u službi Miloša Obrenovića i u kojoj se istakao u postupku prisjedinjenja paraćinske, kruševačke i aleksinačke nahije Srbiji. Kasnije je postao državni savetnik a od 1858. Bio je i ministar unutrašnjih poslova Srbije.
Od Stojana zapravo počinje da se pominje prezime Lešjanin. Naime, kako je on nosio prezime Jovanović, po ocu Jovanu, a u Miloševoj službi je bilo mnogo ljudi sa ovim prezimenom, on odlučuje da promeni prezime u Lešjanin, po selu iz kojeg njegova porodica vuče korene. I njegov brat Radovan prihvatio je ovo prezime. On je celi svoj život proveo u Paraćinu kao trgovac.
Stojan je sa Marom Lešjanin dobio sina Miloja 1830. On je osnovnu školu završio u Ćupriji, gimnaziju u Beogradu, a studirao je u Nemačkoj, Francuskoj i Engleskoj. Nakon povratka u Srbiju jedno vreme je bio član Ministarstva unutrašnjih dela iz ojeg je premešten u Carigrad kao sekretar srpske agencije. U Srbije se vraća 1858. godine kao sekretar Ministarstva spoljnih poslova a zatim i kao sekretar kneza Miloša. Bio je oženjen Bosiljkom Simić, kćerkom Stojana Simića – Ustavobranitelja. Imao je ćlasntvo Društva srpske slovesnosti i Srpskog učenog društva. Umro je 1867. godine.
Radovanova deca – Milojko i Rajko Lešjanin
Stojanov brat Radovan nije bio toliko upamćen kroz istoriju porodice Lešjanin jer se bavio isključivo trgovinom umesto državničkim poslovima. Međutim dvojica njegovih sinova možda su učinili najviše da se za Lešjane čuje u Srbiji, ali i izvan granica zemlje.
Njegov stariji sin Rajko rođen je 1825. godine. Studije prava je završio u Hadelbergu i Parizu, a nakon povratka iz inostranstva postaje profesor u beogradskom Liceju, a rektor ove bio je ustanove od 1853. do 1856. Zahvaljujući izvanrednom poznavanju prava, nakon završetka mandata rektora postaje sekretar Državnog saveta Srbije, a u periodu od 1861. do 1868. Bio je ministar pravde u knježevini Srbiji. Nakon smenne kneza Mihajla postao je i jedan od trojice namesnika. Umro je 1872.
Mlađi Radovanov sin, Milojko, zasigurno je najpoznatija ličnost ove porodice. On je rođen 1830 godine a za svoj životni put odabrao je vojsku. Sa svega 19 godina stupa u vojsku Srbije i upisuje i završava Artireljijsku školu i Vojnu akademiju. Pošto se istakao 1862., tokom turskog bombardovanja Beograda, ali i tokom drugih izazova u karijeri, biva postavljen 1875. za komandanta celokupne srpske stajaće vojske. U prvom srpsko-tuskom ratu bio je komandant Timočke a u drugom i Timočke i Moravske divizije.
„Bio je počasni ađuntant Kralja Milana sa kojim učestvuje u gušenju timočke bune. Ističe se i u odbrani Zaječara 1876. Godine, a sa Timočkim korpusom blokirao je Niš i prinudio turskog starešinu da potpiše predaju Niša u srpske ruke, te je 28. decembra 1878. Potpisao tursku predaju Niša“ – navodi Miroslav Dimitrijević u svojoj knjizi Znameniti Paraćinci.
Tokom života bio je i ministar vojni, načelnik generalštaba, profesor i upravnik Vojne akademije. Penzionisan je 1888. a umro 1896. general Milojko Lešjanin otac je pukovnika Ljubomira Lešjanina.
Pored njih, tebalo bi pomenuti i neke kasnije potomke ove velike porodice, poput: Milosava Lešjanina, kasacionog sudiju i njegovoog sina Jovana Lešjanina (1846.-1888.), predsednika trgovinskog suda kao i pukovnika Milisava Lešjanina (1862.-1831.)
Iza Lešjana
Potomci ove znamenite porodice i danas žive u Srbiji, a mnogi od njih i u samom Lešju. Njihovi preci, zahvaljujući obrazovanju, radu i zalaganju, ostavili su im mnogo toga čime bi ih pamtili i ponosili se njima.
Glavna ulica u Nišu nosi ime po čoveku koji je ovaj grad oslobodio od Turaka – Milojku Lešjaninu. Iza Miloja Lešjanina ostalo je nekoliko značajnih knjiga koje je napisao iz oblasti administrativne politike: „Recenzija kao tkalčevo državno pravo“, „Državna služba i državne sluge“ i „Zakon o činovnicima građanskog reda“.
Pukovnik Ljubomir Lešjanin sa svojom suprugom Dankom osnovao je Zadužbinu Lešjanin 1942. godine. Zadužbina je bila želja napisana u testamentu Danke a obuhvatala je svu nepokretnu imovinu i plac sa zgradom u Beogradu. Ideja je bila da se od izdavanja zakupa, prema testamentu, školuju jedan siromašni đak iz Lešja i Prokuplja (odakle je bila Danka). Ova zgrada je sa dolaskom komunista, već 1956. nacinalizovana i danas se nalazi u Fondu diplomatskih zgrada. Danas je dom ambasade Republike Iran.
