U doba kada se čitav svet suočava sa velikim problemom manjka čiste pijaće vode, važno je osvrnuti se oko sebe i uočiti potencijal koji u Paraćinu postoji
Projekat pomaže Ministarstvo kulture i informisanja, po Konkursu za sufinansiranje projekata u oblasti javnog interesa za 2021. godinu
Bogatstvo jednog kraja može se meriti mnogim faktorima, a jedan od najznačajnijih broj i kvalitet vodenih površina. Voda, najvažniji resurs za život, nikada u istoriji nije bila toliko ugrožena kao danas. Mnoge vodeće svetske metropole, i pored velikog tehnološkog i urbanog razvoja, u ozbiljnoj su opasnosti od potpunog nestanka pijaće vode i nastupanja, takozvanog, “nultog časa”. Samo neke među njima su Kejptaun, London, Barselona, Melburn…
Dva glavna uzroka problema manjka čiste pijaće vode su prekomeran broj stanovnika, uslovljen naglim migracijama i velikim prirodnim priraštajem i ogroman porast zagađenja voda uzrokovan nemarom ljudi i industrijskim otpadima.
Iako Srbija nije u opasnosti da ostane bez čiste vode kao pojedine zemlje Zapada, i u našoj zemlji se uočava povećana potrošnja ovog resursa iz godine u godinu, navodi Republički zavod za statistiku u saopštenju iz 2020. godine.
“U poređenju sa prethodnom godinom, domaćinstvima je isporučeno za 0,2% više vode, industrijskom sektoru 9,3% manje, a ostalim korisnicima je isporučeno 0,7% više vode. Udeo gubitaka vode u ukupnom vodozahvatu u 2020. godini viši je za 3,6% u odnosu na referentnu vrednost 2019. godine.”
Kvalitet vode u Srbiji određuje se klasifikovanjem na četiri klase od kojih je prva potpuno čista a četvrta izuzetno zagađena. Najveći broj reka u Srbiji, među kojima su i one koje protiču kroz Paraćin, spada u drugu ili treću kategoriju, dok su najčešće brdske i planinske reke kategorizovane kao potpuno čiste. Kada je reč o kvalitetu vodosnabdevanja, Institut za javno zdravlje Republike Srbije “Dr Milan Jovanović Batut” obavio je ispitivanje 2018. godine u kojem je utvrđeno da je čak 20,4% vodovoda gradskih naselja u Srbiji dostavljao neispravnu vodu korisnicima. Najgora situacija bila je u Srednjobanatskoj oblasti.
Kada je reč o Opštini Paraćin, prema podacima iz 2018. voda iz vodovoda Paraćin je higijenski potpuno ispravna i može se koristiti za piće.
Vode u Paraćinu
U Opštini Paraćin postoji nekoliko većih značajnih vodenih površina, poput Velike Morave, koja prolazi kroz opštinu, reke Crnice, Grze, ali i velikog broja izvora, kao što je onaj u selu Izvor, iz kojeg se snabdeva Paraćin, a koji je jedan od najčistijih izvora u Srbiji. O tome svedoči i tekst “Strategija upravljanja vodama na teritoriji Republike Srbije do 2034. godine”.
“Vode na izvorištima regionalnih vodovodnih sistema većinom se tretiraju složenijim tehnološkim postupcima. Izuzetak predstavlja izvorište Sveta Petka, za snabdevanje vodom Paraćina i Ćuprije, kao i nekoliko manjih sistema, na kojima se vrši samo hlorisanje vode.”
Naravno, pored neposrednog vodosnabdevanja, vode su izuzetno važne i zbog kvaliteta životne sredine, bogatstva biljnog i životinjskog sveta, pa naposletku, i zbog turističkog potencijala jednog mesta.
Upravo je takav slučaj sa rekom Grzom i mestom koje nosi isti naziv, a koja, zahvaljujući izuzetnoj čistoći i mogućnosti da se konzumira, čak i sa samog izvorišta, predstavlja, zajedno sa svojim jezerima, izuzetno značajan turistički lokalitet opštine. Zbog toga je veliki broj građana protestovao protiv izgradnje mini hidroelektrana u ovom mestu.
Pored toga, izuzetno je interesantna priča i o reci Crnici, značaju za istorijski razvoj Sisevca, Petruškog kraja pa i samog Paraćina.
Mnogo je značajnih seoskih izvora, lokalnih jezera, bara, bunara sa visoko kvalitetnom vodom na koje bi valjalo skrenuti pažnju, ali i kroz pozitivne primere i probleme ukazati na važnost očuvanja čistoće i nezagađenosti ovih vodenih površina i njihov aktuelni i istorijski značaj za opštinu.
Upravo će o svim pomenutim aspektima i vodama biti reči u narednim tekstovima u okviru projekta „Vode Paraćina“.