Topografski lokalitet od velikog istorijskog značaja za Paraćin i Srbiju
Projekat pomaže Opština Paraćin, po Konkursu za sufinansiranje projekata u oblasti javnog interesa za 2019. godinu
Karađorđevo brdo Predstavlja najviši topografski lokalitet u Paraćinu. Deo je brdskog poteza od Drenovca preko Tekije, Paraćina (gde se naziva Karađorđevim) do Ćuprije i tamošnjeg Vezirovog brda. Karađorđevo brdo se nalazi na severoistočnoj strani Opštine Paraćin, odnosno, sa druge strane auto-puta E-75 i do njega vode dve ulice iz grada koje prolaze ispod auto-puta – Teslina i Vinogradarska. Ovo brdo je kroz istoriju bilo poznato i kao Vezirovo brdo, a Đorđe Petrović ukazuje da je pre nekoliko vekova nosilo i naziv Tursko brdo.
Foto: www.penzin.rsBrdo ima nekoliko zanimljivih toponima poput Ćuprijske šume, jezera koje danas nepristupačno, vinograda i čuvenog Vidikovca sa kojeg se pruže pogled na celi grad ali i opštinu. Na samom brdu nalazi se veliki broj vikendica, nekoliko restorana, teniski tereni, ali određeni broj paraćinaca i živi u ovom mirnom kraju.
Takođe, na brdu se nalazilo i vojno skladište u kojem je eksplodiralo oko 3500 tona municije 2006. godine. Od tada jezero nije pristupačno jer se po brdu i u samom jezeru postoji veliki broj neeksplodiranih eksplozivnih naprava koje mogu ugroziti bezbednost ljudi. Silom prilika Karađorevo brdo je od te godine često domaćim grupama deminera, mahon specijalista iz Rusije, koji do danas, 14 godina kasnije, još uvek uklanjaju neeksplodiranu municiju rasutu po ovom delu grada.
Karađorđevo brdo čuva i spomenik Stevi Pisaru, koji je obavezno mesto koje deca svih osnovnih škola u Paraćinu moraju posetiti bar tokom jednog izleta kako bi čuli jednu interesantnu priču o značaju jednog pisara, jednog brda i jednog trešnjinog topa za istoriju naše zemlje.
Istorijski značaj Karađorđevog brda
Uvod za događaje koji će se odigradti na Karađorđevom brdu bio je čuveni Boj na Ivankovicu 18. avgusta 1805. godine. U njemu su se ustanici sakobili sa turskom vojskom u Prvom srpskom ustanku.
Nakon ubistva dahija sultan Selim III je postavio za beogradskog pašu Hafiz pašu, koji je do tada bio paša Niša. Krajem jula 1805. godine on se iz niša uputio u beogradski pašaluk sa oko 15000 svojih vojnika. Ustanici su planirali da spreče da se on domogne Beograda te su formirali dve grupe, jednu koju je predvodio Karađorđe sa oko 4000 ustanika i koja je bila poziionirana na kod Gilja u Jagodini, i drugu koju su predvodili Petar Dobrnjac i Milenko Stojković, sa upola manje vojnika, koji su bili postavljleni na Ivankovcu.
Saznavši za ovo, Hafiz paša je odlučio da pokuša da probije ustaničku vojsku kod Ivankovica jer je tamo bilo stacionirano manje ljudi, a i želeo je da izbegne Šumadiju u kojoj je bilo mnogo ustanika po selima. Međutim, zahvaljujući vojnoj dosetljivosti Stojkovića i Dobrnjca i dobro iskopanim šančevima, ustanici su uspeli da održe odstupnicu do dolaska Karađorđa, nakon čega su oterali tursku vojsku prema Paraćinu.
Foto: vodickrozsrbiju.rsSpomenik Stevi Pisaru
Ustanici su prešli sa druge strane Ivankoviačkog brda, odnosno na tadašnje Tursko brdo, koje će kasnije dobiti naziv Karađorđevo, baš zbog događaja koji su usledili. Oni su podigli kamp i iskopali šančeve na brdu, a Turci su se povukli ka mestu gde se danas nalazi EPS u Paraćinu, sa savim druge strane grada.
Tada svojih pet minuta dobija do tada nepoznati Stevan Stevanović, pisar u Karađorđevoj vojsci. On je, navodno u alkoholosanom stanju, zatražio od vožda da puca iz topa ka turskom kampu. Nakon rasprave Karađorđe mu je dozvolio da ispali đule, i ono je pogoddilo šator i nogu Hafiz paše, nakon čega se turska vojska povuka ka Nišu a tokom tog puta paša je preminuo od posledica povrede.
Foto: www.vodickrozsrbiju.rsOvo je bila prva pobeda srpske vojske u Prvom srpskom ustanku, ali nije jedini istorijski događaj u kojem je Karađorđevo brdo imalo značajnu ulogu.
Tokom Prvog svetog rata upravo su šančevi koje je Karađorđeva vojska iskopala više od sto godina pre iskorišćeni od strane nemačke vojske za postavljanje topova, kako bi se zasustavila srpska vojska koja je dolazila sa Solunskog fronta. Ovi događaji su dugo bili zanemarivani u istoriji, a njih je zapisao paraćinac Kosta Hadžividojković. Dugo je nemačka vojska gađala srpsku sa Karađorđevog brda, dok su sve građane premestili u sela južno od Paraćina. Ipak, na kraju je pospustila pred srpskom i dalji napredak naše vojske ka Beogradu je nastavljen.
Karađorđevo brdo danas
Čudni poduhvat Steve Pisara se i danas prepričava u Paraćinu, toliko puta da se više ne zna šta je legenda a šta istorijski podatak. Za to vreme, sve veći broj ljudi naseljava delove brda gde su se nekada nalazili šančevi ustaničke ali i okupatorkse vojske. Sve više vikendica postaju kuće, restorani sa pogledom na grad niču uz vidikovac… Delove karađorđevog brda kupuju velike vinarije, jer na njima veoma dobro rađa grožđe. Čak 82 hektara pod grožđem na brdu obrađuje Rubin iz Kruševca.
Uloga Karađorđevog brda danas je sasvim drugačija, ono je mirno, sve više buja od života i ljudi, ali spomenici, šančevi i rasuta municija po njemu podsećaju na strateški i viojni zančaj ovog mesta, koji, treba se nadati, nikada više neće biti testirani.
